Przedszkole
Samorządowe nr 3
w Dobczycach

Psychoedukacja

Jak można rozpoznać symptomy i zachowania autystyczne u dzieci przedszkolnych

            Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na sposób komunikacji, interakcji społecznych oraz zachowania dziecka. Chociaż diagnoza autyzmu może być postawiona w różnym wieku, już u dzieci w wieku przedszkolnym można zaobserwować pierwsze objawy tego zaburzenia. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie wsparcie są kluczowe dla dalszego rozwoju dziecka.

Autyzm charakteryzuje się różnorodnymi objawami, które mogą różnić się w zależności od dziecka. Jednak istnieją pewne wspólne cechy, które często występują w tej grupie wiekowej.

1. Problemy z komunikacją

– opóźniony rozwój mowy lub jej brak,

– powtarzanie słów i fraz bez zrozumienia ich znaczenia (echolalia),

– brak gestów wspomagających komunikację, takich jak wskazywanie palcem czy machanie na pożegnanie,

– nieumiejętność prowadzenia dialogu – dziecko może mówić jednostronnie lub unikać rozmowy.

2. Zaburzenia interakcji społecznych

– brak reakcji na imię,

– unikanie kontaktu wzrokowego,

– słaba umiejętność nawiązywania relacji z rówieśnikami,

– obojętność wobec emocji innych ludzi,

– preferowanie samotnej zabawy zamiast interakcji z innymi dziećmi.

3. Nietypowe wzorce zachowań

– powtarzalne ruchy ciała, np. machanie rękami, bujanie się, kręcenie wokół własnej osi,

– przywiązanie do rutyny i trudności w dostosowywaniu się do zmian,

– silne zainteresowanie konkretnymi tematami lub przedmiotami (np. liczenie, układanie klocków w określonym porządku),

– nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne, np. nadwrażliwość na dźwięki, dotyk lub światło.

                   W środowisku przedszkolnym dzieci z autyzmem mogą wykazywać specyficzne zachowania, które wyróżniają je na tle rówieśników. Niektóre z nich to:

• Unikanie wspólnych zabaw – dziecko może preferować samotną aktywność, np. układanie puzzli lub zabawę w kącie sali.
• Trudności w dostosowywaniu się do zasad grupy – nieprzewidywalność sytuacji przedszkolnych może powodować u nich lęk i frustrację.
• Problemy z naśladowaniem rówieśników – dzieci z autyzmem często nie uczą się poprzez obserwację innych, co może utrudniać rozwój umiejętności społecznych.
• Specyficzne zainteresowania – mogą być one tak intensywne, że dziecko nie wykazuje zainteresowania innymi aktywnościami.
• Trudności w radzeniu sobie ze zmianami – nawet drobne zmiany w harmonogramie dnia mogą wywoływać silny stres i reakcje emocjonalne, np. płacz lub wybuchy złości.

Wczesne wsparcie jest kluczowe dla rozwoju dziecka z autyzmem. Oto kilka strategii, które mogą pomóc:

• Stworzenie przewidywalnego środowiska – stała rutyna pomaga dziecku czuć się bezpiecznie.
• Używanie komunikacji wizualnej – obrazki, piktogramy i plany dnia pomagają dziecku zrozumieć, co się będzie działo.
• Dostosowanie metod nauczania – krótkie, konkretne polecenia i angażowanie dziecka w aktywności, które je interesują.
• Wspieranie interakcji społecznych – organizowanie zabaw w małych grupach i zachęcanie do kontaktu z rówieśnikami.
• Terapia i wsparcie specjalistyczne – logopeda, terapeuta zajęciowy oraz pedagog specjalny mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności dziecka.

Rady dla rodziców

Rodzice odgrywają kluczową rolę w wspieraniu dziecka z autyzmem. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:

• Obserwuj swoje dziecko – zauważanie wzorców zachowań pomoże lepiej zrozumieć jego potrzeby.
• Bądź cierpliwy i konsekwentny – dzieci z autyzmem mogą potrzebować więcej czasu na przyswajanie nowych umiejętności.
• Angażuj się w terapię – współpraca z terapeutami pozwala lepiej dostosować metody pracy w domu.
• Ucz się i edukuj – zdobywanie wiedzy o autyzmie pomoże w skuteczniejszym wspieraniu dziecka.
• Znajdź grupę wsparcia – kontakt z innymi rodzicami dzieci autystycznych może być nieocenioną pomocą.
• Dbaj o siebie – rodzicielstwo dziecka z autyzmem może być wyzwaniem, dlatego ważne jest znalezienie czasu na odpoczynek i regenerację.

                Autyzm u dzieci przedszkolnych objawia się trudnościami w komunikacji, interakcjach społecznych oraz zachowaniach nietypowych dla ich wieku. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia terapia mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka i jego funkcjonowanie w grupie rówieśniczej. Kluczowe jest indywidualne podejście oraz zrozumienie jego unikalnych potrzeb, aby wspierać je w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia.

Polecana literatura:

1. „Autyzm. Poradnik dla rodziców i opiekunów” J. Stalka – Jarska, Wydawnictwo RM, 2024r.
2. „Atypowy. O chłopcu w spektrum autyzmu” J. Stalka – Jarska, Wydawnictwo Impuls, 2024r.
3. „Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii” L. Bobkowicz-Lewartowska, Wydawnictwo Impuls, 2017r.
4. „Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia” E. Pisula, wydawnictwo Harmonia, 2021r.

Jadwiga Daniek-Salawa

pedagog specjalny z zakresu autyzmu